BRÜSSOW ( Brudzów )

Niewielkie miasteczko położone po zachodniej stronie rzeczki Randow, w odległości 20 km na zachód od przejścia granicznego Lubieszyn-Linken, na trasie Szczecin - Prenzlau.

Źródła

- Wspomniane wielokrotnie w dokumentach jako Antiqua Brossow 1299, Buryssowe 1259, Brussow 1323.

Architektura:

Dokładna data wzniesienia tej granitowej świątyni trudna jest do ustalenia. Powstała ona zapewne pod koniec XIII wieku. Założono ją na planie wydłużonego prostokąta, w formie salowej, bez chóru i wieży zachodniej. Zgodnie z ówczesnymi kanonami orientowano ją wschodnio. Wszystkie ściany wzniesiono z precyzyjnie obrobionych kwadr granitowych o bardzo zbliżonych wymiarach i ułożonych w regularne poziome warstwy. Przestrzeń pomiędzy kwadrami wypełnia zaprawa wapienna z niewielką ilością okrzesków kamiennych. Kościół obiega ukośnie fazowany cokół znajdujący się na wysokości drugiej kwadry. Zachodzi on również na ościeża portali. Elewacje północna i połódniowa posiadają również profilowany granitowy gzyms.

Najbardziej okazałą jest elewacja wschodnia. W dolnej partii muru znajduje się duża arkadowa blenda, w której osadzone są trzy, wąskie, ostrołukowe okna w układzie piramidalnym o mocno rozglifionych na zewnątrz ościeżach. Ostrołukowe łuki arkadowe oparte są na kamiennych, profilowanych wspornikach. Niestety okna te są zamurowane. Szczyt ozdobiony jest zespołem blend w układzie piramidalnym o ceglanych ościeżach i kamiennym wypełnieniu. Blenda środkowa, najwyższa, posiada zwieńczenie w formie trójliścia. W znacznie obniżonej podstawie znajduje się okulus z kwadratowym oknem. Blendy skrajne, symetryczne, zwieńczone są arkadowo. Półokrągłe łuki arkadowe oparte są na profilowanych, ceglanych wspornikach.

Przeciwległa, zachodnia elewacja, nosi ślady poważnych zniszczeń widocznych w centralnej części i całkowicie zmienionym szczycie. Użyte do odbudowy kwadry charakteryzuje gorszy stopień obróbki prowadzący w konsekwencji do zachwiania wątku poziomych warstw kamienia. Prawdopodobnie z tego samego powodu nie odtworzono portalu zachodniego, zastępując go potrójnie schodkowanym, ostrołukowym portalem ceglanym. Szczyt i wieżę wzniesiono zaś w formie ryglowej.

Elewacja północna posiada dwa portale. Pierwszy dwuuskokowy, wykonany jest z klińców i kwadr granitowych, a jego archiwoltę otacza dodatkowy wieniec kwadr. Dolne kwadry (cokołowe) nieco wysunięte i fazowane. Drugi portal umiejscowiony w części wschodniej, współczesny o obramieniu ceglanym. W jego sąsiedztwie znajduje się jeszcze jedno wejście o prostych ościeżach, łaczące prawdopodobnie wnętrze świątyni z przybudowaną w tym miejscu zakrystią. Jej istnienie sugerują wystające częściowo z lica ściany kwadry, jak również brak okna. Otwory okienne nie zachowały się w pierwotnej formie. Widoczne relikty wskazują, iż były one wysokie, wąskie, o mocno rozglifionych kamiennych ościeżach, zamknięte ostrołukowo. Ich rozplanowanie pokrywa się niemal dokładnie z obecnymi gotyckimi, które również nie oparły się modyfikacji i przebudowie.

Ściana południowa posiada dwa kamienne, ostrołukowe portale. Pierwszy trzykrotnie schodkowany charakteryzuje się dużymi rozmiarami, dokładnym obrobieniem kwadr i elementem zwornikowym w archiwolcie. Dolne kwadry (cokołowe) wysunięte i fazowane. Nad portalem znajduje się ostołokowa blenda. Drugi portal zapewne dwuuskokowy, podobnie wykonany choć znacznie mniejszy, jest obecnie zamurowany.

Nadbudowana nad częścią zachodnią świątyni, wieża, posiada plan kwadratu i konstrukcję ryglową. Zwieńczona jest ośmiobocznym hełmem krytym \"rybią łuską\", zakończonym kulą i krzyżem. W każdej z jej elewacji widnieją symetrycznie rozplanowane okna z żaluzjami i tarcze zegarowe.
 

Wyposażenie:

Ze względu na brak dostępu do wnętrza świątyni niewiele mogę obecnie powiedzieć o jego układzie przestrzennym i wyposażeniu. Plac kościelny będący dawniej cmentarzem otoczony jest kamiennym murem z bramkami. Na uwagę zasługuje fragment muru od strony południowo-zachodniej stanowiący oprawę pomnika poświęconego poległym żołnierzom niemieckim. W przeciwieństwie do reszty muru wykonany jest on z dokładnie obrobionych kwadr granitowych ułożonych w regularne warstwy. Wielkością odpowiadają one kwadrom użytym do budowy kościoła. Istnieje więc przypuszczenie, że do jego wymurowania użyto kwadr pochodzących z rozebranej częściowo zachodniej ściany kościoła.

Kościół dobrze zachowany, zadbany, o estetycznym obejściu.