dodano: 2004-06-18 00:00:00 edycja: 2020-12-06 21:50:11 odsłon: 14137

MASZEWO ( Massow )

województwo: zachodniopomorskie
powiat: goleniowski
gmina: Maszewo
diecezja: szczecińsko-kamieńska
dekanat: Maszewo
parafia: Matki Bożej Częstochowskiej
Miasto o średniowiecznym rodowodzie położone na Równinie Nowogardzkiej nad rzeką Stepnicą i jeziorem Maszewo, w odległości 18 km na wschód od Goleniowa, 18 km na północ od Stargardu i 21 km na południe od Nowogardu. Już od średniowiecza Maszewo stanowi ważny węzeł komunikacyjny. Jako jedno z niewielu miast, które zachowało w całości swój historyczny układ urbanistyczny oraz architekturę, zostało wpisane do rejestru zabytków.

Źródła

- W X wieku na tzw. Górze Zamkowej powstał gród obronny ludności pomorskiej. W pobliżu grodu powstała otwarta osada, która stanowiła zalążek późniejszego miasta lokacyjnego.
- Do Połowy XIII wieku gród należał do państwa Gryfitów.
- W roku 1254 użyto po raz pierwszy zwrotu -de Massow, Pommersches Urkundenbuch I 442
- W roku 1269 książę Barnim I odstąpił ziemię maszewską biskupowi kamieńskiemu Hermanowi von Gleichenowi.
- Tenże biskup lokował miasto na prawie magdeburskim w 1278 roku a następnie w roku 1286 na prawie lubeckim.
- W 1253 roku w źródłach pojawiło się nazwisko rycerza Konrada von Massow. Rodzina von Massow, do której należał zamek i połowa miasta, związana była z jego dziejami do 1334 roku.
- W roku 1358 poświęcono kościół. Wymienienie w źródłach pod rokiem 1233 ks. Bertrama wskazuje na istnienie już wtedy bliżej nieokreślonej świątyni.
- W drugiej połowie XIII wieku miasto otoczono palisadą oraz drewniano-ziemnymi wałami z fosą.
- W wieku XIV obwiedziono miasto murami obronnymi.
- W roku 1451 Maszewo przeszło pod patronat książęcy a następnie przed rokiem 1481 w ręce rodu hrabiów Ebersteinów i pozostało pod ich kuratelą do 1693 roku.
- Podczas wojny trzydziestoletniej miasto podupadło i dopiero w XIX wieku nastąpił jego dynamiczny rozwój.
- W XVIII wieku Maszewo stało się własnością władców Brandenburgii a następnie Prus.
- W latach 1806-1807 w mieście obozowali Francuzi tocząc w okolicy walki z wojskiem pruskim. W tym czasie w świątyni urządzili magazyn.
- Podczas walk w 1945 roku miasto ucierpiało zaledwie w 30 %, architektura szczęśliwie ocalała.
- Kościół poświęcono 19 sierpnia 1945 roku.
- Parafię erygowano 1 lipca 1951 roku.

Architektura:

Kościół zbudowany w sąsiedztwie rynku jest typową budowlą halową, trójnawową i trójprzęsłową z prezbiterium i wieżą zachodnią. Zbudowany został w połowie XIV wieku na miejscu starszej XIII wiecznej świątyni, której relikty zachowały się w warstwie fundamentowej oraz w dolnej kondygnacji wieży. Prawdopodobnie była to granitowa świątynia salowa z wieżą od zachodu (prezbiterium ?). Podczas XIV wiecznej rozbudowy rozebrano mury wcześniejszego założenia a na ich miejscu wzniesiono z gotyckiej cegły nowy, trójnawowy i trójprzęsłowy korpus nawowy, z dobudowanym jednoprzęsłowym i poligonalnie zamkniętym prezbiterium. Szczyty zachodni i wschodni blendowane.
 
Wnętrze przykryto sklepieniem gwiaździstym w nawie głównej i prezbiterium oraz krzyżowo-żebrowym w nawach bocznych. Sklepienia oparto na czterech parach ośmiobocznych filarów o profilowanych półwałkiem narożach, między którymi rozpostarte są ostrołukowe, profilowane arkady międzynawowe. Wciągnięte częściowo do środka naw bocznych przypory, tworzą rodzaj filarów przyściennych, które razem z ostrołukowymi łukami tarczowymi o profilowanych półwałkiem narożach, dokonują arkadowego podziału ściany. W powstałych w ten sposób wnękach osadzone są centralnie, ostrołukowe okna z laskowaniem, w profilowanym obramieniu. Żebra sklepienne spoczywają na filarach, przy ścianach zaś opadają na wspornik i pojedynczą służką schodzą aż do posadzki. Całość korpusu nawowego przykryto ceramicznym dachem dwuspadowym.
 
Podobnie rozwiązano przestrzeń jednoprzęsłowego poligonalnie zamkniętego prezbiterium, oddzielonego od nawy półokrągłym łukiem tęczowym, jednak forma sklepień, wsporników i służek jest tu znacznie bogatsza. Prezbiterium nakryto oddzielnym, ceramicznym dachem dwuspadowym, nad zamknięciem - wielopołaciowym.
 
Podział ścian zewnętrznych, części nawowej i prezbiterium, wyznaczony jest przez uskokowe przypory sięgające gzymsu koronującego oraz dwie przypory narożne. Pomiędzy przyporami znajdują się wspomniane już ostrołukowe okna z ukośnymi parapetami tworzącymi nierozerwalną całość z gzymsem okapnikowym. Od strony południowej rolę skarp narożnych spełniają wieżyczki komunikacyjne o planie ośmioboku.
 
Przy północnej stronie prezbiterium wzniesiono w koncu XV wieku zakrystię. Posiada ona plan kwadratu, narożną przyporę, okno od strony północnej oraz blendowany szczyt. Kryta jest dachem dwuspadowym, poprzecznym do osi kościoła.
 
Wieża zachodnia wzniesiona została od nowa w XIX wieku. Jej kamienna podstawa o planie kwadratu, wykonana została z kwadr granitowych i pochodzi z pierwotnego założenia. W roku 1604 wieża groziła zawaleniem. Wzniesiona w 1741 roku nowa konstrukcja, uległa spaleniu po uderzeniu pioruna w roku 1819. Obecną bryłę ukształtowano w latach 1821-1822. W dolnej, kamiennej części, znajduje się okazały portal zachodni o mocno rozglifionych, ostrołukowo zamkniętych, profilowanych ościeżach, wykonanych z kształtki ceramicznej. Osadzony jest on w występującej nieco przed lico ściany, kwadratowej wimperdze a profilowane ościeża kończą się na prostym cokole. Od strony południowej znajduje się wejście do ciągu komunikacyjnego prowadzącego na poddasze nawy i kondygnacje wieży. Wyższe kondygnacje wykonane w całości w cegle podzielone są gzymsami kordonowymi i okapnikowymi oraz fryzami z płyt i kształtek ceramicznych. Elewacje tej części wieży rozczłonkowane są dużymi blendami o półokrągłym i ostrołukowym zamknięciu, w których z kolei znajdują się biforyjne blendy i okna o różnym wykroju. Blendy środkowe posiadają uskokowe ościeża z maswerkiem. W ostatniej kondygnacji umieszczono mechanizm zegarowy z dużymi tarczami wykonanymi z płyt ceramicznych. Obecnie środek tarcz wykonano z blachy. Zwieńczenie wieży w postaci ośmiobocznej latarni ze szczytami i ostrosłupowym hełmem pochodzi z roku 1868. Posiada ono konstrukcję szkieletową, odeskowaną, krytą ocynkowaną blachą.
 
Z pośród wejść - obok omówionego już zachodniego - znajdują się jeszcze trzy ostrołukowe portale. Południowy o mocno rozglifionych ościeżach, nawiązuje swą forma do zachodniego. Jego profilowanie składa się z naprzemian występujących wałków i trójliści, spoczywających na wysokim cokole. Podobny w formie jest portal północny. Jednak w jego profilowaniu zastosowano wyłącznie wałki w miejscu fazowanych uskoków. Obecnie jest on zamurowany. Ostatni z portali znajduje się w południowej ścianie prezbiterium. Niestety jest on obecnie zamurowany. Sądząc po zachowanych reliktach, jego ościeża składają się z trójliści i wałków. Nad nim znajduje się zamurowane okno w ścianie prezbiterium. W poligonalnym zamknięciu widnieje ostrołukowa wnęka o prostokątnym obramieniu z widocznym pośrodku łukiem odcinkowym. Zapewne w miejscu tym znajdowało się bliżej nieokreślone wejście, czyżby do krypty albo kotłowni?
 
Plac przykościelny pełniący do roku 1792 funkcję cmentarza otoczony jest współczesnym parkanem z bramkami. Porastają go wiekowe dęby.

Wyposażenie:

Wyposażenie w większości neogotyckie:
- Empora chórowa z ośmiogłosowymi organami firmy Bruno Grüneberg ze Szczecina z 1896 roku (nr 384).
- Ołtarz z obrazem Matki Bożej i figurami ewangelistów.
- Ambona narożna.
- Ławki.
 
Najcenniejszym zabytkiem jest zawieszony w kruchcie kościoła późnogotycki krucyfiks z początku XVI wieku z wyjątkowym przedstawieniem Chrystusa. Pełna bólu twarz z rozwartymi ustami i puklem naturalnych włosów.
Wspornik z prezbiterium
Krucyfiks w kruchcie kościoła
Ambona
Ołtarz
Portal zachodni
Sklepienia w prezbiterium
Nawa od strony prezbiterium
Prezbiterium
Elewacje wieży kościoła
Widok od zachodu
Wsporniki w nawie głównej


18 czerwca 2004r. 06 grudnia 2020r. 14137