ZICHOW (Cichów)

Niewielka wieś o średniowiecznym rodowodzie położna w odległości 5 km na południowy wschód od Gramzow. Osada powstała z pewnością w średniowieczu a jej słowiańska nazwa może być łączona z imieniem założyciela - Sicha. Dynamiczny rozwój wsi nastąpił wraz z kolonizacją niemiecką. Z okresu tego pochodzi ulicowy układ zabudowy i założenie zamkowe usytuowane na wschodnim brzegu niewielkiego jeziora. Pierwsza wzmianka źródłowa o Zichow zawarta została w dokumencie wystawionym przez konwent Norbertanów w Gramzow, datowanym na 1288 rok. W późniejszych okresach nazwa wielokrotnie ewaluowała: Tzychow (1321), Czichow (1355), Zychow (1456), Zygow (1487), Ziechow (1578), Zichow (do 1945). W 1354 elektor Ludwik II brandenburski zastawił Zichow i Golm Księstwu Pomorskiemu. Miejscowości zostały odebrane przez elektora Fryderyka II w 1447 r. W późniejszym okresie wieś była własnością kilku rodów szlacheckich. W okresie wojny trzydziestoletniej wieś została częściowo zniszczona i wyludniła się. W XIX wieku nastąpił dynamiczny rozwój miejscowości, przerwany kolejnym kataklizmem wojenny. Po roku 1945 nastąpił dalszy rozwój wsi. Mimo zachodzących przemian strukturalnych zachowała typowo rolniczy charakter.

Źródła

Architektura

Kościół usytuowano na skraju skarpy łagodnie opadającej w kierunku przebiegającej przez wieś drogi. Otrzymał charakterystyczny układ przestrzenny składający się z prostokątnej wieży o tej samej szerokości i wysokości co nawa, prostokątnego w planie korpusu nawowego oraz prostokątnego, prosto zamkniętego prezbiterium. W późniejszym okresie do ściany południowej prezbiterium dobudowano pomieszczenie zakrystii.

Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie wzniesiono z dobrze obrobionych kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną ułożonych w regularne poziome warstwy.

Do wnętrza kościoła prowadziły trzy wejścia. Najbardziej okazałą formę otrzymał portal usytuowany w zachodniej ścianie wieży. Trójuskokowe ościeże wykonane z kwadr i klińców granitowych zamknięto ostrołukiem bez elementu zwornikowego. Ostrołukowy wykrój otrzymały również dwuskrzydłowe drzwi wejściowe. Ponad portalem osadzono niewielki okulus wykonany z kwadr granitowych. Drugie portalowe wejście usytuowano w zachodniej partii południowej ściany nawy. Jednouskokowe ościeże wykonane z kwadr i klińców granitowych zamknięto ostrołukiem bez elementu zwornikowego. W późniejszym okresie portal ten zamurowano. Trzecie z wejść lokowano w zachodniej partii południowej ściany prezbiterium. Portal ten otrzymał prawdopodobnie tę samą ostrołukową formę. W późniejszym okresie został przesłonięty dobudowaną w tym miejscu zakrystią. W ścianie północnej nawy mogło znajdować się jeszcze jedno portalowe wejście, o czym świadczyć może przerwa w wątku muru i ślady przemurowania.

W nienaruszonej formie zachowały się okna kościoła rozmieszczone symetrycznie na przestrzał po trzy w ścianach nawy i po dwa w ścianach prezbiterium. We wschodniej ścianie szczytowej wykonano triadę okien w układzie piramidalnym. Wszystkie okna otrzymały ten sam wykrój. Proste i mocno rozglifione obustronnie ościeża wykonane z kwadr granitowych zamknięto ostrołukiem i skośnym parapetem. W późniejszym okresie wykonano jeszcze parę niewielkich okien o ostrołukowym wykroju usytuowanych w zachodniej partii ścian północnej i południowej nawy w celu doświetlenia przestrzeni pod emporą organową.

Szczyt wschodni pozbawiono dekoracji. Wykonano jedynie niewielki otwór szczelinowy wentylujący poddasze. W późniejszym okresie dodano jeszcze jedno niewielkie okno. Proste ceglane ościeże zamknięto łukiem odcinkowym. Podstawę szczytu wymurowano z kwadr granitowych, wyższą partię z polnych otoczaków.

Przestrzenie nawy i prezbiterium oddzielono łukiem tęczowym (niestety usunięto go podczas XIX wiecznej przebudowy). Wnętrze kościoła zamknięto płaskimi stropami belkowymi i dwuspadowymi dachami krytymi dachówką ceramiczną.

W tym samym okresie wybudowano zakrystię. Otrzymała plan prostokąta, dłuższym bokiem przylegającego do południowej ściany prezbiterium. Wszystkie ściany łącznie z narożnymi lizenami, sterczynami i szczytem wymurowano z ceramicznej cegły maszynowej. Wnętrze zamknięto stropem belkowym i dachem dwuspadowym prostopadłym do osi kościoła, krytym dachówką ceramiczną. Portalowe wejście o ostrołukowym wykroju usytuowano w południowej ścianie szczytowej zamykając je dwuskrzydłowymi drzwiami z nadświetlem. Flankują je dwa niewielkie okna o ostrołukowym wykroju oraz niewielki okulus w szczycie.    

Wieża zachodnia otrzymała plan prostokąta, długością równego nawie. Z nawą zrównano również wysokość ścian wzniesionych z tego samego materiał. Jedynie szczyt zachodni wykonano z cegły z dodatkiem kamiennych otoczaków. Nieznana jest pierwotna forma nadstawy wieży. Wykonana była prawdopodobnie w konstrukcji szkieletowej szalowanej. Pod koniec XIX wieku wzniesiono nadbudowę kalenicową przy użyciu cegły i kamienia polnego. Otrzymała plan kwadratu. Podstawa i korona ścian wzmocnione zostały szerokimi łukami odcinkowymi oraz gzymsem okapnikowym wykonanym z kształtek ceramicznych. Wnętrze zamknięto dachem hełmowym ostrosłupowym wykonanym z cegły. Zwieńczono go iglicą z kulą i wiatrowskazem, na którym umieszczono daty: 1572, 1883, 1933. Wysokie okna, osadzone po dwa w każdej z elewacji z wyjątkiem wschodniej, otrzymały wąskie proste ościeża zamknięte łukiem odcinkowym. Przesłonięto je żaluzjami w celu lepszego rozchodzenia się dźwięku dzwonów.

Plac kościelny o prostokątnym zarysie w części obwiedziony został kamiennym murem z bramkami od północy i południa. Porasta go starodrzew wielogatunkowy. Nadal pełni funkcję lokalnej nekropolii.

Wyposażenie