dodano: 2020-04-28 22:11:10 edycja: 2020-12-05 23:24:57 autor: 2 odsłon: 7173

BOGUSŁAW ( Batzlow )

Województwo: zachodniopomorskie
Powiat: myśliborski
Gmina: Dębno
Diecezja: szczecińsko-kamieńska
Dekanat: Dębno
Parafia: Cychry - kościół filialny pw. Św. Jana Chrzciciela
Niewielka osada położona w odległości 13 km na północny wschód od Kostrzyna i 8 km na południowy wschód od Dębna, przy szosie łączące Cychry i Kamień Wielki. Ślady osadnicze pochodzą z czasów przedchrześcijańskich. W sąsiedztwie osady odkryto cmentarzysko słowiańskie. Średniowieczny rodowód potwierdzają źródła oraz owalnicowy układ zabudowy. Po raz pierwszy wieś Boguslave (1261 r.) wymieniona została w źródłach potwierdzających nadania chwarszczańskim templariuszom. Pozostawała w ich posiadaniu aż do momentu sekularyzacji zakonu. Przez wieki funkcjonowały też inne nazwy miejscowości: 1295 Bogusla, 1450 Botczelaw, 1460 Bazelow, do 1945 Batzlow. W roku 1540 wieś przyłączona została do domeny margrabiego Jana z Kostrzyna. Rozwój osady przerwany został 24.08.1758 roku, kiedy to oddział kozaków rosyjskich spalił osadę podczas tzw. Bitwy sarbinowskiej. W drugiej połowie XIX wieku Bogusław nawiedziły kolejne kataklizmy: epidemie cholery (1853 i 1866) oraz pożar (16.02.1872), który strawił znaczną część zabudowy. Podczas spisu dokonanego na początku XIX wieku ogólny areał gruntów wynosił 1139 mórg. We wsi znajdował się niewielki folwark, istniało 13 gospodarstw chłopskich i 10 zagrodników. Ponadto funkcjonował kołodziej, kowal i smolarnia. Folwark wchodzący pierwotnie w skład domeny Wittstock sprzedany został w 1828 roku rodzinie Bolt z Dargomyśla. W roku 1907 nabyła go rodzina von Den Lanckern. W roku 1909 majątek kupił pułkownik Bachmann. Następnie posiadała go rodzina Hintz. Ostatnim właścicielem była rodzina Katzenellenbogen. Rok 1945 praktycznie nie pozostawił śladu na substancji zabudowy. Dopiero po wojnie rozszabrowano wyposażenie gorzelni i zniszczono część zabudowy folwarcznej. W pałacu urządzono szkołę a na piętrze mieszkania nauczycieli. Bogusław zachował swój wiejski charakter choć obecnie funkcjonuje tylko jedno gospodarstwo rolne.       

Źródła

- Pierwotna świątynia powstała prawdopodobnie w połowie lub pod koniec XVII wieku (1660? 1696?) jako filia zboru w Mościcach.
- Świątynię przebudowano gruntownie w 1900 roku. Od wschodu dodano niewielkie prezbiterium, w narożniku północno-wschodnim wybudowano niewielką zakrystię a od zachodu wzniesiono masyw wieżowy z przybudówką.
- 24 czerwca 1946 roku dokonano rekoncyliacji świątyni pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela, jako filii parafii w Dębnie.
- W roku 1957 kościół włączony został do nowo powstałej parafii w Cychrach.

Architektura

Kościół wzniesiono we wschodnim skraju rozległego, wrzecionowatego nawsia, na sztucznie podwyższonej parceli otoczonej kamiennym murem. Zapewne była to jednoprzestrzenna salowa budowla, wzniesiona na palnie prostokąta z kamienia polnego i cegły. W przyziemiu widoczne są duże otoczaki. W XIX wieku świątynię kompleksowo rozbudowano przy użyciu cegły maszynowej. Od wschodu dobudowano prezbiterium i zakrystię. Od zachodu dodano masyw wieżowy z przybudówką. Przemurowano również okna.
 
Korpus nawowy posiada plan prostokąta i jest najstarszą (pierwotną) częścią kościoła. Wskazuje na to grubość muru jak i widoczny kamienny detal przyziemia. Pierwotne okna zostały powiększone i przemurowane w cegle. Otrzymały proste ościeża zamknięte ostrołukiem oraz skośne parapety. Wewnątrz zainstalowano oszklenie witrażowe o formie geometrycznej, różnokolorowe. Koronę murów także przemurowano w cegle, wieńcząc ją od zewnątrz arkadowym gzymsem koronującym. Ten sam motyw powtórzono w ścianach prezbiterium. Wnętrze nawy zamknięte zostało stropem belkowym i dachem siodłowym krytym dachówką ceramiczną.
 
Ścianę wschodnią wzniesiono na nowo wykonując łuk tęczowy i dobudowując prostokątne prezbiterium. Tę część wykonano z cegły maszynowej. W ścianie wschodniej umieszczono centralnie osadzone okno w formie tryforyjnego maswerka. W oknie tym znajduje się witraż przedstawiający chrzest Jezusa w Jordanie, którego udzielił patron kościoła św. Jan Chrzciciel. W narożach prezbiterium dodano skarpy. Szczyt oddzielono od dolnej partii muru ozdobnym fryzem. W jego zwieńczeniu znajduje się niewielka ostrołukowa blenda z okienkiem doświetlającym poddasze. Szczyt zakończono narożnymi blendami. Wnętrze zamknięto sklepieniem krzyżowym. Posadzkę podwyższono o dwa stopnie schodów względem prezbiterium.
 
W narożniku północno-wschodnim nawy i prezbiterium dobudowano niewielką zakrystię na planie kwadratu. Jej „wciśnięcie” w skarpę i ściany, wydaje się potwierdzać wtórność koncepcji? Wejście łączące zakrystię z prezbiterium otrzymało proste ościeże z łukiem odcinkowym i jednoskrzydłowymi drzwiami. Podobne, zewnętrzne, znajduje się w ścianie północnej. W ścianie wschodniej wykonano okno o prostym ościeżu zamkniętym łukiem odcinkowym i skośnym parapetem. Oszklenie witrażowe.
 
Wieżę dobudowano do ściany zachodniej kościoła. Otrzymała plan prostokąta, podobnie jak i południowa przybudówka. Wszystkie ściany wymurowano z cegły maszynowej. Sklepiona kruchta posiada dwa portalowe wejścia o prostych, szerokich ościeżach, zamkniętych łukiem odcinkowym. Najbardziej dekoracyjnie opracowano zachodnie (zewnętrzne), umieszczając je dodatkowo w płytkiej ostrołukowej blendzie. Dwuskrzydłowe drzwi ułatwiają komunikację z wnętrzem nawy. W ścianie północnej znajduje się niewielkie ostrołukowe okno o prostym ościeżu i skośnym parapecie. Trzecie wejście usytuowane zostało w ścianie południowej. Łączy ono kruchtę z przybudówką, w której znajduje się ciąg komunikacyjny prowadzący na wieżę i emporę chórową oraz wejście na zewnątrz. Kamienne schody osadzone zabiegowo w ścianach przybudówki zaopatrzone zostały w metalową poręcz. Dojść można nimi na emporę a z niej na wyższe kondygnacje wieży. Ta cześć wieży podzielona została belkowymi stropami. Pierwsze piętro otwarte zostało na nawę szerokim łukiem, za którym znajdują się organy. Kondygnacja ta doświetlona została przez okna szczelinowe. Na piętrze drugim usytuowano mechanizm zegarowy. W ścianach tej kondygnacji wykonano trzy okrągłe otwory, które od strony zewnętrznej opracowane zostały płytkimi kwadratowymi wnękami. Osadzono w nich tarcze zegarowe z przekładniami wskazówek. Mechanizm zegara zachował się w całości i czeka na renowację. Na trzecim piętrze umieszczone zostały dzwony zawieszone w jarzmach na metalowej konstrukcji. Dwa żeliwne dzwony pochodzą z 19 … Mimo iż odlane zostały z gorszego materiału charakteryzują się czystym i głębokim dźwiękiem. Poruszane są tradycyjnie przy użyciu liny. Od strony zewnętrznej, dekoracyjnym gzymsem kordonowym, ukazana została kondygnacja, na której znajdują się dzwony. Tu też w ścianach wykonano centralnie osadzone okna o prostych ościeżach zamkniętych delikatnym ostrołukiem, po dwa w elewacjach szerszych i po jednym w elewacjach węższych. Okna w ścianach szczytowych ujęte zostały dodatkową blendą w formie maswerka. Wieża zamknięta jest dachem dwuspadowym, poprzecznym do osi kościoła, rozpiętym pomiędzy szczytami zakończonymi sterczynami. Mur podokapowy wieńczy ozdobny gzyms koronujący.                        

Wyposażenie

- Empora organowa z XIX wieku. Wykonana z belek drewnianych wspartych na słupach z płycinową balustradą. W środkowej części rozbudowana o niewielki wykusz, najprawdopodobniej miejsce przeznaczone dla dyrygenta czy kantora (solisty).

- Organy sytuowane centralnie na zachodniej emporze. Prosty prospekt w stylu neogotyckim ze stołem gry usytuowanym przy południowej ściance. Traktura pneumatyczna dwumanuałowa. Ilość głosów ? Brak tabliczki informującej o warsztacie i roku wykonania. Instrument częściowo czynny, zdekompletowany.   

- Ambona przyścienna o neogotyckiej formie. Poligonalny i płycinowy korpus wsparty jest na kolumnie. Schody zabiegowe z poręczą. 
 
- Ławy z XIX wieku.
 
- Dzwony. Niektóre publikacje, w tym niemieckie, utrzymują, że pierwotny dzwon dla Bogusławia odlany został w 1583 roku przez Dietricha Keslera w Kostrzynie nad Odrą. Średnica wynosiła 0,48 m. Prawdopodobnie został zarekwirowany na potrzeby wojenne. Przytaczana data wydaje się być błędna skoro powstanie samej świątyni sytuuje się dopiero na 1660 czy nawet 1695 rok.

Obecnie zainstalowane są dwa dzwony żeliwne odlane w 1899 roku w Bochum. Uruchamiane jeszcze tradycyjnie liną.

Pierwszy     

inskrypcja: 

Korona - GEG. V. BOCHUMER VEREIN BOCHUM 1899.

Płaszcz - JAUCHZET DEM HERRN ALLE WELT  *  JAUCHZET DEM HERRN ALLE WELT EIN FESTE BURG IST UNSER GOTTE

Drugi     

inskrypcja:  

Korona - GEG. V. BOCHUMER VEREIN BOCHUM 1899.

Płaszcz:  ALLEIN GOTT IN DER HOH SEI EHR

- Mechanizm zegarowy wykonany przez berlińską manufakturę Georga Richtera. Zachowany niemal w całości z małymi brakami i zniszczeniami. Niestety na tabliczce nie wybito numeru fabrycznego. Metalowe tarcze osadzone są w okrągłych oknach wieży w ścianach północnej, zachodniej i południowej. Ruch przekazywany jest na przekładnie tarczowe za pośrednictwem osi i przekładni kątowych umieszczonych w narożnikach ścian. 

- Cynowe lichtarze ołtarzowe ofiarowane 18 stycznia 1816 roku. Nie zachowane.

 



28 kwietnia 2020r. 05 grudnia 2020r. 2 7173